Η εμπιστοσύνη των πολιτών

Μια τρομαγμένη, απελπισμένη χώρα κρεμά τις ελπίδες της σε κάποιον, που τον φαντάζεται να διαθέτει τεχνοκρατική επάρκεια και ανεξαρτησία

Του Παύλου Τσίμα

Η είδηση πως έπειτα από ημέρες αδέξιου, γελοίου - μα ευτυχώς άκαρπου - κομματικού μαγειρείου ανετέθη στον κ. Παπαδήμο η πρωθυπουργία έγινε δεκτή με έναν στεναγμό ανακούφισης από τους περισσότερους.

Η ανακούφιση είναι ευεξήγητη. Μια τρομαγμένη, απελπισμένη χώρα κρεμά την τελευταία της ελπίδα σε έναν άγνωστό της, που τον φαντάζεται να διαθέτει δύο περιζήτητες αρετές. Τεχνοκρατική επάρκεια που τόσο έλειψε αυτά τα δύο δύσκολα χρόνια. Και ανεξαρτησία έναντι του φθαρμένου, εξευτελισμένου κομματικού συστήματος, που έχει το κρίμα της χρεοκοπίας της χώρας στον λαιμό του.

Ας εξορθολογίσουμε την προσδοκία. Τι πρέπει να περιμένουμε από τη νέα κυβέρνηση; Τι δικαιούμαστε να της ζητάμε;

Τρία πράγματα, νομίζω.

Το ένα, το πιο επείγον αλλά και σχετικά ευκολότερο, είναι να γεφυρώσει το χάσμα εμπιστοσύνης που έχει ανοίξει μεταξύ της Αθήνας και των ευρωπαίων εταίρων της. Το χάσμα δεν είναι πρόσφατο, ανοίγει διαρκώς εδώ και έναν χρόνο, από τότε που η κυβέρνηση είχε εγκαταλειφθεί στη «μεταρρυθμιστική της κόπωση», αλλά διευρύνθηκε σε άβυσσο μετά την περιπέτεια του δημοψηφίσματος. Το δεύτερο είναι να προικίσει με μια δόση μεθοδικότητας, σχεδιασμού, γνώσης και ηρεμίας την άνοδο στον Γολγοθά της δημοσιονομικής εξυγίανσης, που έμοιαζε να εκτρέπεται προς μια αλυσίδα πανικόβλητων, σπασμωδικών αυτοσχεδιασμών με μέτρα επί μέτρων. Το τρίτο, και δυσκολότερο, είναι να αποκαταστήσει κάτι από τη χαμένη εμπιστοσύνη των πολιτών προς εκείνους που τους κυβερνούν - όχι πως θα τους είναι ευχάριστοι, μα πως τουλάχιστον θα είναι αποτελεσματικοί ώστε να μην προσθέτουν οι αστοχίες τους επιπλέον πόνο σε εκείνον που η δημοσιονομική προσαρμογή αναπόφευκτα προκαλεί.

Η γένεση της ανάγκης για το νέο, «υπερβατικό» κυβερνητικό σχήμα αποδίδεται συνήθως στην κρίση που προκάλεσαν η εξαγγελία του δημοψηφίσματος και οι οργισμένες αντιδράσεις των Μερκοζί. Αλλά είναι, νομίζω, φανερό πως η ανάγκη για ένα σχήμα που θα συνδυάζει τεχνοκρατική αρετή με ευρύτερη πολιτική στήριξη δεν γεννήθηκε στις Κάννες τις στιγμές της ταπείνωσης. Είχε παρελάσει ήδη στους δρόμους την 28η Οκτωβρίου. Αν στις Κάννες αποδείχθηκε πόσο ανεπανόρθωτα είχαν τραυματιστεί οι σχέσεις της κυβέρνησης με τους εταίρους-επιτηρητές, στα χάπενινγκ της 28ης αποδείχθηκε, πιο καθαρά παρά ποτέ, πόσο βίαια έχουν διαρραγεί οι σχέσεις της πολιτικής με το κοινωνικό σώμα. Πόσο ισχυρά έχει κλονιστεί η εμπιστοσύνη των πολιτών έναντι μιας αποσυνάγωγης πολιτικής ηγεσίας.

Μπορεί ο Λουκάς Παπαδήμος να ικανοποιήσει αυτές τις τρεις προσδοκίες;

Την πρώτη, σίγουρα ναι. Τη δεύτερη, ενδεχομένως - υπό την προϋπόθεση ότι θα του δοθούν ο χρόνος και τα μέσα και δεν θα μπαίνουν διαρκώς στα πόδια του οι μηχανικοί της κομματικής ίντριγκας, που ηττήθηκαν, αλλά δεν εξαφανίστηκαν ούτε άλλαξαν μυαλά. Η τρίτη προσδοκία, όμως, η εκ νέου νομιμοποίηση της πολιτικής, δεν θα είναι εύκολο εγχείρημα. Θα ήταν δύσκολο για οποιονδήποτε, πολύ περισσότερο για κάποιον άμαθο στην τέχνη του διαλόγου με την κοινωνία.

Μα είναι ολοφάνερο πως από την εκπλήρωση αυτής της τρίτης προϋπόθεσης εξαρτάται και των άλλων δύο η τύχη. Γιατί η επιτυχία μιας μεταρρυθμιστικής προσπάθειας - το απέδειξε περίτρανα η πρόσφατη εμπειρία μας - δεν είναι μόνον, ή κυρίως, θέμα ευφυούς και καλού σχεδιασμού ή αποφασιστικής και αμόλυντης από υπολογισμούς πολιτικού κόστους εφαρμογής. Είναι προπάντων θέμα κατανόησης και συναίνεσης από τις κοινωνικές ομάδες τις οποίες οι μεταρρυθμίσεις αφορούν.

Σε όλη την παραζαλισμένη από την κρίση Ευρώπη που κυνηγά λαχανιασμένη τις αγορές, εμφανίζεται όλο και πιο έντονη η «νοσταλγία της αποτελεσματικότητας», που μόνον τεχνοκρατικές κυβερνήσεις απαλλαγμένες από το άγχος της επανεκλογής μπορούν, υποτίθεται, να προσφέρουν. Ωστόσο η Ευρώπη έχει ανάγκη, προπάντων, από πολιτικούς ηγέτες που θα μπορούν να πείσουν, να εμπνεύσουν, να στρατεύσουν μεγάλες ομάδες πολιτών σε ένα πρόγραμμα μεγάλων αλλαγών και μεταρρυθμίσεων. Η Ελλάδα, φοβισμένη, συντετριμμένη κοινωνικά, το έχει ακόμη περισσότερο ανάγκη. Και γι' αυτό η νέα κυβέρνηση, για να μην προδώσει τις προσδοκίες που συνοδεύουν τον σχηματισμό της, περισσότερο από την εμπιστοσύνη των ξένων έχει ανάγκη να εργαστεί για την εμπιστοσύνη των πολιτών.

Πηγή         tanea.gr