Συνάντησα την Manama στον καταυλισμό Γκνάνι, τον τελευταίο από τους τρεις καταυλισμούς εξόριστων “μαγισσών” στη Γκάνα που επισκεφθήκαμε για τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ The Outcasts. Οι κάτοικοι της περιοχής μας είπαν ότι είναι αληθινή μάγισσα, ότι κατέχει το juju και ότι είναι πολύ ισχυρή. Μας μίλησε για την μαγεία,...
για τα παιδιά των καταυλισμών, για το μαγικό τείχος που κρατά χιλιάδες γυναίκες και παιδιά δέσμιους μιας κατάφορης και ανήκουστης αδικίας. "H μαγεία υπάρχει. Και οι δυνάμεις και η μαγεία υπάρχουν. Και είναι η ζωή, παντού βλέπεις.΅ Πιστεύω στη μαγεία, αλλά ο τρόπος που φερόμαστε στους ανθρώπους, στις γυναίκες, είναι κακός."Στις κοινότητες οι γυναίκες δεν έχουν φωνή. Δεν αναγνωρίζουν τις γυναίκες, τις βλέπουν αδύναμες, ευάλωτες. Γι αυτό βλέπεις παντού γυναίκες.
Σκέφτηκα μια από τις δεκάδες γυναίκες που γνώρισα και μοιράζονται την ίδια σχεδόν ιστορία. Κάποιος τις κατηγόρησε άδικα και εκείνες βρέθηκαν εξόριστες και στιγματισμένες σε κάποιον καταυλισμό. Όπως η Φάτι Σουρού, που η μοίρα της κρίθηκε όχι απο ένα δικαστήριο, αλλά από μια τελετή με ένα πτώμα στη θέση του δικαστή.
"Σε ένα περιστατικό μαγείας, αν ερευνήσεις σωστά θα δεις ότι εμπλέκονται δύο ή τρεις άντρες. Αλλά δεν θα τους κάνουν το ίδιο, να τους εξαγνίσουν και όλα τα υπόλοιπα. Κάποιοι αρχηγοί είναι πολύ δυνατοί. Μπορεί να πας και αν δεν είσαι υπομονετική, ο αρχηγός μπορεί εύκολα να σε σκοτώσει. Πνευματικά. Άρα πως το λες αυτό. Δεν είναι αυτό μαγεία; Αν στρέψεις το δάχτυλό σου στο πρόσωπο ενός αρχηγού, μέσα σε λίγο καιρό έχεις πεθάνει. Αυτό είναι μαγεία. Ο αρχηγός είναι πολύ ισχυρός μέσα στην κοινότητα, είναι ο πρώτος. Και κανείς δεν μπορεί να τον διώξει."
Ο Αρχηγός του καταυλισμού Γκαμπάγκα.
Οι Αρχηγοί των καταυλισμών λέγεται ότι κατέχουν τέτοιες δυνάμεις ώστε να ελέγχουν την δύναμη των “μαγισσών” και όσο εκείνες μένουν εντός του καταυλισμού, δεν μπορούν να βλάψουν κανέναν. Έχουν την διοικητική εξουσία του καταυλισμού, ενώ οι ιερείς έχουν την ουσιαστική εξουσία, την δύναμη δηλαδή να κρίνουν αν κάποια γυναίκα είναι μάγισσα ή όχι. Για να διαπιστωθεί αυτό, τελείται μια συγκεκριμένη διαδικασία, όπως μας την περιγράφει η Νασίκε Ασούντο, που κατηγορήθηκε για μαγεία επειδή – αν είναι δυνατόν - οι όρχεις του ανιψιού της πρήστηκαν. 
“Με έστειλαν στο ιερό με δύο κότες. Όταν με έστειλαν στο ιερό με τις δύο κότες, με έκαναν να τεντώσω τα χέρια μου και έβαλαν εκεί το «αντίδοτο» με κάποια πράγματα μέσα, νερό. Μου το έδωσαν και το ήπια. Και έσφαξαν την κότα. Η κότα σπαρταρούσε, σπαρταρούσε… Για εμάς είναι αρνητικό και απόδειξη της αθωότητάς μας είναι όταν η κότα ξαπλώσει με την πλάτη στο έδαφος. Και η κότα σπαρταρούσε, σπαρταρούσε μέχρι να καταλάβω ότι η πλάτη της ήταν στο έδαφος. Και χάρηκα. Και μετά έσφαξαν την άλλη κότα. Σπαρταρούσε, σπαρταρούσε και έπεσε με τον ίδιο τρόπο που έπεσε η άλλη. Ήμουνα πολύ χαρούμενη, αυτή ήταν η απόδειξη ότι δεν είμαι μάγισσα.“
Όποια και να είναι η ετυμηγορία της κότας, οι γυναίκες δεν γυρνούν ποτέ πίσω. Ο φόβος του ξυλοδαρμού, του θανάτου πολλές φορές τις κρατά δέσμιες για πάντα. Και όχι μόνο εκείνες.
Ρώτησα την Manama για τα παιδιά των “μαγισσών”. Υπολογίζεται ότι περίπου 700-1000 παιδιά μένουν στους καταυλισμούς βοηθώντας τις γιαγιάδες τους που κατηγορούνται, να επιβιώσουν. Τα περισσότερα υποφέρουν από στιγματισμό, δεν πηγαίνουν στο σχολείο και εργάζονται όπου και όπως μπορούν για να συντηρήσουν τον εαυτό τους, τα αδέρφια τους και τις ανήμπορες μητέρες ή γιαγιάδες τους.
"Αυτά τα παιδιά συνήθως ακολουθούν τις γιαγιάδες τους ψάχνοντας για καυσόξυλα. Μόλις ψάξουν για καυσόξυλα, θα τα φέρουν για πούλημα. Τρία-τρία ή τέσσερα-τέσσερα, ένα ματσάκι κάνει περίπου 10 πεσόες, ένα άλλο άλλες 10. Αυτά πωλούν. Μόλις τα πουλήσουν και πάρουν λεφτά, τα φέρνουν."
Όταν μια γυναίκα είναι τόσο αδύναμη που δεν μπορεί να φροντίσει ένα παιδί, να φροντίσει για την εκπαίδευσή του, το παιδί δεν θα πάει στο σχολείο, θα φέρνει καυσόξυλα, θα ψάχνει για λεφτά για να στηρίξει τη γριά γυναίκα. Αυτό συμβαίνει στο Γκνάνι.
Δυστυχώς όχι μόνο στον καταυλισμό Γκνάνι. Τα λόγια της μου έφεραν στο μυαλό ένα κορίτσι που γνώρισα την προηγούμενη ημέρα στον καταυλισμό Κούκουο. Την Λαμινάτου. Την είδα πρώτη φορά στο σπίτι της “μητέρας” της, ουσιαστικά της γιαγιάς της της Αϊσέτου Σουλεϊμάνα, που κατηγορείται για μαγεία και μένει στον καταυλισμό. ΗΛαμινάτου δεν πάει στο σχολείο, παρά μας μιλά στο προαύλιο για τα όνειρά της και για τη ζωή της στον καταυλισμό λίγο πριν πάει για δουλειά.
"Το όνομά μου είναι Λαμινάτου Μπαμουνου από την Πούρια. Πήγαινα στο σχολείο αλλά σταμάτησα. Μένω με τη “μητέρα” μου και κάνω θελήματα για να ζήσω. H μαμά μου είναι στην Μπίμπιλα. Και δεν έχω ακούσει κάτι για αυτήν. Όταν ξυπνάω το πρωί, αν κάποιος έχει δουλειά, πάω με την “μητέρα” μου και δουλεύουμε στα χωράφια. Πληρωνόμαστε και ζούμε με αυτά. Αν δεν υπάρχει δουλειά στα χωράφια, τότε πάμε για καυσόξυλα, να τα πουλήσουμε για να ζήσουμε. Όταν πάω να πουλήσω τα καυσόξυλα, θα πρέπει να περπατήσω, να περπατήσω, να περπατήσω μέχρι να βρω κάποιον να αγοράσει τα καυσόξυλα. Μόλις τα πουλήσω πάω να αγοράσω πράγματα και γυρίζω για να τα φτιάξουμε να τα φάμε. Ναι πήγαινα στο σχολείο αλλά έχω σταματήσει πια. Μια μέρα είπα στην “μητέρα” μου ότι θέλω να πάω πάλι στο σχολείο. Είπε ότι δεν έχει λεφτά. Της είπα θα κάνω δουλειές και θα μαζέψω λεφτά για να ξαναπάω στο σχολείο. Ούτε οι αδερφές μου πάνε στο σχολείο. Κανένας δεν τις έστειλε σχολείο."
Θέλω να μεγαλώσω και να γίνω καλός άνθρωπος
Είπε και έφυγε μαζί με άλλα 3 κορίτσια για να κουβαλήσουν λάσπη σε μια κοντινή κατασκευή. Η Manama θεωρεί την εκπαίδευση την καλύτερη λύση για το πρόβλημα.
"Παλεύουμε για την εκπαίδευση των παιδιών μας. Ευχόμαστε τα παιδιά του καταυλισμού να πηγαίνουν στο σχολείο. Αλλά το πρόβλημα εδώ είναι, ότι όταν στέλνεις ένα τέτοιο παιδί στο σχολείο, ποιος θα φροντίσει για τις σχολικές ανάγκες του παιδιού; Πρόσφατα, άνθρωποι ήρθαν να μας στηρίξουν, η κυβέρνηση θέλει να στηρίξει τα παιδιά στο σχολείο προσφέροντας δωρεάν βασική εκπαίδευση, ποδιές και βιβλία. Αλλά όταν φτάνουν στο γυμνάσιο, εκεί δεν υπάρχει καμία βοήθεια. Και βλέπεις ότι τα παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο. Αν ξέρω ότι δεν μπορώ να φροντίσω το παιδί μου, ακόμα και αν ήταν καλυμμένες οι εκπαιδευτικές του ανάγκες, και πάλι πρέπει κάτι να φάει πριν πάει σχολείο.
Δεν είναι για εμάς πια, είναι για τις επόμενες γενιές. Ευχόμαστε τα παιδιά μας να πάνε στο σχολείο ώστε να μην διωχθούν όπως εμείς.
"Θέλεις να καταλάβεις για την μαγεία, θα σου πω μόνο αυτό επειδή είσαι κι εσύ γυναίκα. Αν είσαι γυναίκα στη Γκάνα δεν απέχεις πολύ από το να σε κατηγορήσουν για μάγισσα."
Είτε πιστεύεις είτε όχι στην μαγεία, η Manama κάνει πραγματικά μαγικά. Συντονίζει τις προσπάθειες του Δικτύου των φερόμενων ως μαγισσών. Είναι μια δύσκολη προσπάθεια που ξεκίνησε και με την υποστήριξη της ActionAid και στόχο έχει να ενώσει γυναίκες από τους 6 καταυλισμούς σε ομάδες, όπου αρχικά συζητούν τα θέματά τους, δίνουν κουράγιο η μία στην άλλη και σταδιακά ασκούν πίεση για την απονομή δικαιοσύνης και για να μπορέσουν κάποια μέρα να επιστρέψουν σπίτια τους. Μέσα από το δίκτυο αυτό οι γυναίκες αισθάνονται λιγότερο αποκλεισμένες, έχουν την δυνατότητα να κοινωνικοποιούνται και αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό. Να νιώθεις ότι δεν είσαι μόνη σου ακόμη κι αν είσαι χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι σου, εξόριστη για χρόνια.
Γνωρίστε την Μανάμα, την Νασίκε, την Φάτι, την Λαμινάτου στο ντοκιμαντέρ της ActionAid The Outcasts σκηνοθεσίας Γιώργου Γεωργόπουλου, που θα προβληθεί στις 14/3 στις 13.00 και στις 17/3 στις 17.30 στα πλαίσια του 14ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου