Ξεκαθαρίζοντας τον Εκλογικό Νόμο: η Τελευταία Ευκαιρία της Δημοκρατίας!

Αν και υπάρχει διαρκής προσπάθεια συσκότισης της πραγματικότητας του εκλογικού νόμου σε σχέση με τα λευκά, πολλοί έχουν ήδη ενημερωθεί ότι τα λευκά δεν  προσμετρώνται στα έγκυρα (ερμηνευτικός νόμος 3434/2006, άρθρο

1). Ανεξάρτητα από αυτό, η κοινοβουλευτική μας «δημοκρατία» περιλαμβάνει στον πυρήνα της, δηλαδή στον εκλογικό νόμο, τρεις αμιγώς καλπονοθευτικούς μηχανισμούς. Σε προηγούμενο άρθρο μου («Μποϊκοτάζ του Εκλογικού Νόμου μέσω της Ψήφου»), εξέθεσα τους δύο μόνο από αυτούς και προσπάθησα να παρουσιάσω γραφικά την αλλοίωση του εκλογικού αποτελέσματος από την αποχή, τα λευκά και τα άκυρα, που κατά τη γνώμη μου αποτελεί τη μεγαλύτερη παραχάραξη  της δημοκρατικής έκφρασης των πολιτών.

Εδώ, με κύριο οδηγό το πολύ κατατοπιστικό άρθρο της ΒΙΚΙΠΑΙΔΙΑ για το «Ελληνικό εκλογικό σύστημα», θα προσπαθήσω με παραδείγματα να αποκαλύψω όλες τις πλευρές της μαθηματικής φόρμουλας πλαστογράφησης της δημοκρατικής έκφρασης των Ελλήνων. Το σκεπτικό μου είναι ότι, σε αυτούς τους καιρούς έντονης αμφισβήτησης των πολιτικών και των κομμάτων, υπάρχει ακόμα η δυνατότητα να απογυμνωθεί η ψευδεπίγραφη δημοκρατία μας από το μανδύα του εκλογικού νόμου και να φανεί σε όλη της την ένδεια. Αυτή η δυνατότητα βρίσκεται στην αποδυνάμωση των κοινοβουλευτικών κομμάτων, με σκοπό την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω έγκυρων ψήφων σε εξωκοινοβουλευτικά κόμματα (που λαμβάνουν ποσοστό κάτω του 3%) κατά τυχαίο τρόπο.

Απαιτείται, δηλαδή, μια στρατηγική ψήφος, για να απαλλαγούμε από την κομματική σαπίλα και τους μηχανισμούς που γίνονται κράτος εν κράτη ερχόμενοι στην κυβέρνηση και από τους πολιτικούς που απευθύνονται σε οπαδούς και σε κοπάδια ψηφοφόρων και που στηρίζουν το πρόγραμμά τους σε φανφάρες, κενές περιεχομένου, του τύπου «λεφτά υπάρχουν». Απαιτείται, πάνω απ’ όλα, η υπευθυνότητα των πολιτών, τόσο στην ψήφο τους, όσο και, γενικότερα, στην διεκδίκηση γνώμης στις αποφάσεις που παίρνονται για λογαριασμό τους. Ας αρχίσουμε, όμως, με την αποκαθήλωση της «αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας» και το ξεσκέπασμα των μηχανισμών της.

Ο ΕΚΛΟΓΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ

1^ον) Η αναφορά του εκλογικού νόμου σε ποσοστά «επί των έγκυρων ψήφων» διευρύνεται, πέραν των άκυρων, στην αποχή και στα λευκά. Το ποσοστό τους κατανέμεται αναλογικά σε όλα τα κόμματα. Έτσι τα αληθινά ποσοστά των κομμάτων επί του εκλογικού σώματος ανάγονται σε ποσοστά επί των έγκυρων ψήφων (σημαντικά λιγότεροι από το 100% του εκλογικού σώματος). Με αυτό τον τρόπο, απομονώνεται μεγάλος αριθμός πολιτών, που δεν εντάσσεται σε κάποιο «πολυσυλλεκτικό» κόμμα, ή γενικότερα δεν αποδέχεται το εύρος των επιλογών που του δίνει η «αντιπροσωπευτική δημοκρατία». Το ποσοστό όλων αυτών επί του εκλογικού σώματος, έφτασε τον Αύγουστο του 2011 περίπου το 50% και σήμερα πλησιάζει το 30% (με βάση τις τελευταίες δημοσκοπήσεις), οδηγώντας ταυτόχρονα στην κατάρρευση τα ποσοστά των κομμάτων εξουσίας. Είναι, δηλαδή, δημοσκοπικά μεγαλύτερο από αυτό του πρώτου κόμματος! Με άλλα λόγια, σχεδόν 1/3 έως και 1/2 του ποσοστού των κομμάτων οφείλεται σε (προέρχεται από) μη-έγκυρες ψήφους!!! (βλ. γραφική παρουσίαση παρακάτω).

2^ον) Εκτός των μη-έγκυρων ψήφων (Αποχή-Λευκό-Άκυρο), όσα κόμματα δεν φτάσουν το 3% των έγκυρων ψήφων, δεν μπαίνουν στη βουλή. Εδώ αρχίζει η πρώτη φάση παραποίησης του εκλογικού αποτελέσματος και παραχάραξη της βούλησης του εκλογικού σώματος, με βάση την ενισχυμένη αναλογική: τα ποσοστά των υπόλοιπων κομμάτων (αυτών με άνω του 3% των έγκυρων ψήφων)  ανάγονται σε ποσοστά εδρών επί του αθροιστικού ποσοστού των κομμάτων που μπαίνουν στη βουλή (μικρότερο του 100%)[1]. Με άλλα λόγια, δηλαδή, σε ό,τι αφορά τον αριθμό εδρών στη βουλή, τα ποσοστά κομμάτων που δεν μπαίνουν στη βουλή, κατανέμονται αναλογικά στα κόμματα που μπαίνουν!!! (βλ. ΒΙΚΙΠΑΙΔΙΑ και «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΚΛΟΓΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ», ΕΡΩΤΗΜΑ 1^ο, του Κ. Σκανδαλίδη). Είναι, όμως, σημαντικό ότι αυτά τα ποσοστά είναι συνήθως αθροιστικά μικρά (5%–10%).

3^ον) Τέλος, ο αριθμός εδρών επί του οποίου εφαρμόζονται τα ποσοστά που προκύπτουν (αυτός που χρησιμοποιείται στον υπολογισμό του εκλογικού μέτρου), περιορίζονταν μέχρι σήμερα στις 260 από τις 300 έδρες, αλλά για τις εκλογές του 2012 θα ισχύσει η τροποποίηση του νόμου 3636/2008 του Π. Παυλόπουλου. Σύμφωνα με αυτήν, οι έδρες που μοιράζονται στα κόμματα με άνω του 3% έγκυρους ψήφους είναι μόνο 250. Οι υπόλοιπες 50 έδρες δίνονται «μποναμάς» στο 1^ο κόμμα, ή το συνασπισμό συνεργαζόμενων κομμάτων με το μεγαλύτερο μέσο όρο ποσοστών! Κατά συνέπεια, το πρώτο κόμμα (ή ο κυβερνητικός συνασπισμός), χρειάζεται αντί για ποσοστό 151/300=50,33% επί των έγκυρων ψήφων, μόνο 101/250=40,4%, ή και λιγότερο, ανάλογα με το όφελος που έχει από τα κόμματα που δεν μπαίνουν στη βουλή.

Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ

Οι δύο πρώτοι μηχανισμοί, παραπάνω, ανακατανέμουν ποσοστά του εκλογικού σώματος στα κόμματα που, τελικά, μπαίνουν στη βουλή. Είναι σημαντικό, να είναι πλήρως κατανοητό πως λειτουργεί αυτή η ανακατανομή. Έστω, για παράδειγμα, ότι έχουμε μόνον τρία κόμματα (τους ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ, τους ΚΟΚΚΙΝΟΥΣ και τους ΜΠΛΕ), που παίρνουν ακριβώς ίσο ποσοστό στις εκλογές (από 33,33%), όπως φαίνεται στο Σχήμα 1 (πάνω). Αν η αποχή μαζί με τα λευκά και τα άκυρα (όλα μαζί «μη-έγκυρα») ήταν 33,33% (⅓ του εκλογικού σώματος), τότε 11,11%  από καθένα από τα τρία κόμματα (το ⅓ του συνολικού ποσοστού του) οφείλεται στο 33% των «μη-έγκυρων» ψήφων και η πραγματική κατανομή του εκλογικού σώματος είναι αυτή που φαίνεται στο Σχήμα 1 (κάτω).

Σχήμα 1: Πάνω, τα ποσοστά των έγκυρων ψήφων. Κάτω, η πλήρης εικόνα του εκλογικού σώματος.

Αν οι «μη-έγκυρες» ψήφοι ήταν 50%, τότε ένα ποσοστό 16,66% από καθένα από τα τρία κόμματα (½ του συνολικού ποσοστού του) θα οφείλονταν στις «μη-έγκυρες» ψήφους. Αν, λοιπόν, στις πραγματικές εκλογές, ένα τέτοιο ποσοστό «μη-έγκυρων» ψήφων γίνονταν έγκυρες ψήφοι σε κάποιο από τα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα, τότε τα «ΛΟΙΠΑ» (αυτά που συχνά παρουσιάζεται και ως «ΑΛΛΟ ΚΟΜΜΑ»), θα έφταναν το 50% και τα ποσοστά των κοινοβουλευτικών κομμάτων θα κατακρημνίζονταν στο μισό από τα σημερινά τους εκτιμώμενα επίπεδα!

Βέβαια, με βάση το 2^ο μηχανισμό, αυτό το ποσοστό του 50%, κατακερματισμένο σε πολλά κόμματα που δεν μπαίνουν στη βουλή (με ποσοστό κάτω του 3% καθένα), θα ανακατανέμονταν και πάλι στα κοινοβουλευτικά κόμματα (αυτά που μπαίνουν), ως προς τις έδρες στη βουλή και, πιθανώς, δεν θα απέτρεπε τη σύσταση κυβέρνησης, με βάση τον εκλογικό νόμο. Προσέξτε, όμως, ότι η δήλωση ποσοστού 50% νομικά έγκυρων ψήφων στα «ΛΟΙΠΑ» είναι αναπόφευκτη στο εκλογικό αποτέλεσμα, σε αυτή την περίπτωση! Ταυτόχρονα, ο συνασπισμός κομμάτων που θα έβγαζε 151 βουλευτές, λόγω του μεγάλου ποσοστού στα «ΛΟΙΠΑ», θα χρειάζονταν αθροιστικό ποσοστό μόλις 20,2% (ή 26,93%, για «ΛΟΙΠΑ» στο 33,33%)!!! Αυτά αποτελούν πλήρη γελοιοποίηση του εκλογικού συστήματος και ξεκάθαρη ανάδειξή του σε αντιδημοκρατικό. Ως εκ τούτου, νομιμοποιεί κάθε είδους πολιτική κινητοποίηση και αντίδραση και επιτάσσει την αλλαγή του εκλογικού νόμου και τη συζήτηση επί του πολιτικού συστήματος.

Κάτι τέτοιο, βέβαια, θα απαιτούσε πάνω από 16 κόμματα στα «ΛΟΙΠΑ», ώστε να προκύψει για όλα ποσοστό κάτω του 3%. Αν, με «ΛΟΙΠΑ» κόμματα στο 33%-50%, σημαντικός αριθμός ξεπερνούσαν το 3% (δηλαδή, ξέφευγαν πλέον από το χαρακτηρισμό “ΛΟΙΠΑ”), τότε η ακυβερνησία θα ήταν πιθανή, καθώς τα σημερινά κόμματα εξουσίας, αποδυναμωμένα κατά το ⅓ ή και το ½ της δύναμής τους, θα έπρεπε να συνεργαστούν με κάποια μικρά κόμματα. Δυστυχώς, αυτό το ενδεχόμενο είναι δύσκολο, επειδή το ΛΑΟΣ θα ήταν από τα πρώτα κόμματα που θα έμπαινε στη βουλή και έχει επιδείξει ήδη την αρέσκειά του στην εξουσία! Με τη συνεργασία του ΛΑΟΣ και ενδεχομένως της Δημοκρατικής Συμμαχίας, τα δύο μεγάλα κόμματα θα μπορούσαν και πάλι να σχηματίσουν κυβέρνηση (βλ. παράδειγμα παρακάτω). Είναι σημαντικό, για αυτό το ενδεχόμενο, να αποδυναμωθεί και το ΛΑΟΣ και η Δημοκρατική Συμμαχία, μαζί με τα άλλα κοινοβουλευτικά κόμματα!

Αν υποθέσουμε ότι η αποχή και τα λευκά/άκυρα δεν οφείλονται σε ανθρώπους που αδιαφορούν για την πολιτική και τη δημοκρατία, αλλά σε πολίτες απογοητευμένους από τη λειτουργία του πολιτεύματος, η πιο μεγάλη νοθεία του εκλογικού αποτελέσματος προέρχεται, καταφανώς, από τον 1^ο μηχανισμό. Η συγκάλυψη της αποδοκιμασίας του πολιτικού συστήματος και των κομμάτων από μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος και η ανακατανομή του ποσοστού του  στα κοινοβουλευτικά κόμματα, επιτρέπει το σχηματισμό κυβερνήσεων με επίπλαστα μεγάλα ποσοστά (40%-42%), «νομιμοποιώντας» την ενισχυμένη αναλογική. Αν αυτός ο κόσμος ψήφιζε έγκυρα και όχι κόμμα που είναι ήδη στη βουλή, οι ψήφοι του θα ήταν πολλοί περισσότερες από αυτές του κυβερνητικού συνασπισμού και έγκυρες! Συγκριτικά, ο 2^ος μηχανισμός ανακατανέμει τις έδρες ενός  5%-10%, που συνήθως πηγαίνει στα «ΛΟΙΠΑ» και ο 3^ος «δωρίζει» στο πρώτο κόμμα ένα επιπλέον ποσοστό 16,66% (50/300) των εδρών (που, όμως, το κλέβει αναλογικά από όλα τα κόμματα που μπαίνουν στη βουλή).

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Θα τελειώσω αυτή την παρουσίαση των μηχανισμών πολιτικής διαχείρισης του εκλογικού αποτελέσματος από την ολιγαρχία του δικομματισμού, που μας κυβερνά περίπου 40 χρόνια, με ένα παράδειγμα των ανακατανομών στα ποσοστά που υφίσταται το εκλογικό αποτέλεσμα μέχρι να καταλήξει σε κατανομή εδρών, βασισμένο σε μια από τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Η επιλογή της δημοσκόπησης έγινε με γνώμονα την καλύτερη επίδειξη όσων περιγράφω παραπάνω. Σκοπός μου δεν είναι να ισχυριστώ ότι θα πετύχει αυτό που προτείνω, αλλά ότι αποτελεί μια καλή στρατηγική διαχείρισης της ψήφου, σε μια περίοδο που πάνω από 40% του εκλογικού σώματος δηλώνει ότι οι ερχόμενες εκλογές το ενδιαφέρουν λίγο ή καθόλου (Δημοσκόπηση της Κάπα Research για το Βήμα της Κυριακής).

Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις της Κάπα Research, της Marc, της Alco, της MRB και της VPRC, που έγιναν όλες αυτό το Μάρτιο του 2012, αποχή, άκυρα και λευκά κυμαίνονται συνολικά μεταξύ 8,1% και 15,6% και αναποφάσιστοι+ΔΞ/ΔΑ μεταξύ 8,2% και 14%, ή συνολικά η αδιευκρίνιστη ψήφος μεταξύ 20,5% και 28,2% και είναι σε όλες «πρώτο κόμμα». Τέλος, όλες οι παραπάνω δημοσκοπήσεις παρουσιάζουν αυτές τις κατηγορίες, κάποιες αναλυτικά και άλλες μόνο συνολικά, κάποιες δίνουν ποσοστά με και χωρίς αδιευκρίνιστη ψήφο, ή και την τελική κατανομή εδρών, ενώ η VPRC παρουσιάζει ένα γράφημα, όπου το άθροισμα των ποσοστών είναι 125,6%, με άκυρα/λευκά/αποχή στο 25,6% και χωρίς αναποφάσιστους! Οι δημοσκοπήσεις αυτές έχουν παρουσιαστεί από κανάλια, εφημερίδες και περιοδικά μεγάλης ακροαματικότητας και κατανάλωσης, οπότε συνολικά δεν υπάρχει η τάση συγκάλυψης του εκλογικού αποτελέσματος.

α)        Το Προοιωνιζόμενο Εκλογικό Αποτέλεσμα

Τα τρία παρακάτω γραφήματα παρουσιάζουν την πρόθεση ψήφου με και χωρίς αδιευκρίνιστη ψήφο και τη βουλή που προκύπτει από αυτή, στη δημοσκόπηση της Marc για το Έθνος της Κυριακής. Παρατηρήστε την αύξηση των ποσοστών των κομμάτων στο δεύτερο γράφημα, καθώς επιμερίζονται τα «μη-έγκυρα» και τους αναποφάσιστους, για να δημιουργήσουν το προοιωνιζόμενο αποτέλεσμα. Στην κατανομή εδρών του τρίτου γραφήματος, για απλούστευση της παρουσίασης, η ΝΔ φαίνεται να παίρνει τις +50 έδρες της ενισχυμένης αναλογικής. Στην πραγματικότητα, αυτές πάνε από κοινού στο συνασπισμό ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, που θα πρέπει να σχηματιστεί για να υπάρξει κυβέρνηση και όχι μόνο στη ΝΔ. Άρα, συνολικά, ΝΔ-ΠΑΣΟΚ θα κυβερνήσουν με ένα φαινομενικό 43,2%, που θα τους δώσει τελικά 172 έδρες στη βουλή, ενώ το «Άλλο κόμμα» θα παρουσιάσει μόλις ένα 11,2%.

Σχήμα 2: Πάνω, εκτίμηση ψήφου. Στη μέση, εκτίμηση ψήφου χωρίς αδιευκρίνιστη ψήφο (αποχή/άκυρο/λευκό και αναποφάσιστους). Κάτω, σύνθεση της βουλής. Όλα, με βάση τη δημοσκόπηση Μαρτίου 2012, της Marc.

β)        Μια Δυνατότητα Ανατροπής του Εκλογικού Αποτελέσματος

Το επόμενο σχήμα (πάνω γράφημα) παρουσιάζεται η περίπτωση που όλες οι αδιευκρίνιστες ψήφοι τοποθετούνταν έγκυρα σε κάποιο εξωκοινοβουλευτικό κόμμα, που παρόλα αυτά δεν μπαίνει στη βουλή (θυμηθείτε ότι χρειάζονται περίπου 15 εξωκοινοβουλευτικά κόμματα για να συμβεί αυτό). Σε αυτή την περίπτωση, 6 μόνο κόμματα μπαίνουν στη βουλή, καθώς δεν μπορούνε να εκμεταλλευτούνε υπέρ τους την αδιευκρίνιστη ψήφο, και τα υπόλοιπα συμμετέχουν στο «Άλλο κόμμα». Στο κάτω μέρος του σχήματος, δίνεται η αντίστοιχη βουλή που προκύπτει. Παρατηρήστε ότι το «Άλλο κόμμα» με 41,1% δεν παίρνει ούτε μία έδρα, ενώ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ «μπορούν» να κυβερνήσουν με μόλις 31%, που, μάλιστα, αντιστοιχεί σε 182 έδρες!!!

Σχήμα 3: Πάνω, εκτίμηση ψήφου με την αδιευκρίνιστη ψήφο από τη δημοσκόπησης της Marc να προστίθεται, υποθετικά, στο “Άλλο κόμμα”. Κάτω, η σύνθεση της βουλής που θα προέκυπτε.

γ)        Μια πιο Δύσκολη Ανατροπή του Αποτελέσματος

Στα παρακάτω γραφήματα, παρουσιάζεται το ενδεχόμενο να μπουν στη βουλή ένας σημαντικός αριθμός μικρών κομμάτων, που στην αρχικής δημοσκόπηση της Marc φαίνονται να μένουν εκτός, ενώ τα υπόλοιπα ποσοστά της αδιευκρίνιστης ψήφου, πάνε και πάλι σε έγκυρες ψήφους σε εξωκοινοβουλευτικά κόμματα. Τα ποσοστά που τους δίνονται είναι χονδρικώς ανάλογα με την εμφανιζόμενη δύναμή τους στις δημοσκοπήσεις. Το αποτέλεσμα είναι τυχαίο, αφού, για παράδειγμα, μοιάζει απίθανο η συνδυασμένη δύναμη ΛΑΟΣ και Χρυσής Αυγής να είναι της τάξης του 10,5% στην κοινωνία, όπως παρουσιάζεται χάριν του παραδείγματος. Η κατανομή εδρών, που προκύπτει για τη βουλή, βγάζει τα δύο μεγάλα κόμματα, ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, να παίρνουν και πάλι 31%, όμως συνολικά μόνο 142 έδρες (θεωρώντας δεδομένο ότι θα σχηματίσουν τελικά κυβέρνηση και θα πάρουν τις +50 έδρες) και άρα να μην μπορούν να σχηματίσουν κυβέρνηση. Παρόλα αυτά, η πιθανότητα να μπουν στη βουλή το ΛΑΟΣ και η Δημοκρατική Συμμαχία, κάνει δυνατή μια συνεργασία που θα μπορούσε να δημιουργήσει κυβερνητική πλειοψηφία, αν και αδύναμη χωρίς και τα δύο αυτά μικρότερα κόμματα!

Σχήμα 4: Πάνω, εκτίμηση ψήφου, με την αδιευκρίνιστη ψήφο από τη δημοσκόπησης της Marc να προστίθεται, υποθετικά, σε διάφορα κόμματα που οριακά ξεπερνούν το 3% και στο “Άλλο κόμμα”. Κάτω, η σύνθεση της βουλής που θα προέκυπτε.

Από το τελευταίο παράδειγμα, συνάγεται ότι η πιο πιθανή ανατροπή του αποτελέσματος βρίσκεται στην ψήφο σε εξωκοινοβουλευτικά κόμματα, που τελικά δεν μπαίνουν στη βουλή! Για αυτό, απαιτείται αποδυνάμωση του ΛΑΟΣ και της Δημοκρατικής Συμμαχίας και εντελώς τυχαία τοποθέτηση της ψήφου σε άλλο εξωκοινοβουλευτικό κόμμα.

Πηγή